Kolory szat liturgicznych

i ich znaczenie

Pierwsze ślady reguł liturgicznych odnoszących się do kolorów pochodzą z IX w.
W XII w. w Rzymie ustalił się pewien zestaw kolorów liturgicznych. Na początku XIII w. zestaw ten opisał Papież Innocenty III (+1216). Od tego czasu nie było większych zmian
w doborze kolorów liturgicznych. W najnowszym mszale Pawła VI czytamy: ,,Co do koloru szat liturgicznych należy zachować tradycje (nr.308).

Obecnie przepisy na ten temat są podane w OWMR 307-310. W nr.307 znajdujemy uzasadnienie różnorodności kolorów szat liturgicznych: ,,Rozmaitość kolorów szat liturgicznych ma uzewnętrzniać charakter sprawowanych misteriów wiary, a także ideę rozwoju życia chrześcijańskiego w ciągu roku liturgicznego”.

Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego nr. 346 sankcjonuje jedynie 6 barw: Biały, czerwony, zielony, fioletowy, czarny i różowy. Kapłani w zależności od okresu liturgicznego noszą różne kolory szat.

Biały

Jest znakiem radości, dziewictwa, wesela, czystości, niewinności i świętości.

Używa się w:

• okresie wielkanocnym i Bożego Narodzenia,

• w święta i wspomnienia Chrystusa Pana, z wyjątkiem tych, które dotyczą Jego Męki;

• w święta i wspomnienia NMP, świętych Aniołów, Świętych, którzy nie byli męczennikami,

• w uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada) i św. Jana Chrzciciela (24 VI), w święta św. Jana Ewangelisty (27 XII), Katedry św. Piotra (22 luty) i nawrócenia św. Pawła (25 stycznia).

Czerwony

Oznacza męczeństwo, miłość i Ducha Świętego, symbolizuje także godność królewską (purpura).

Używa się w Niedzielę Palmową czyli Męki Pańskiej, w Wielki Piątek, Uroczystość Zesłania Ducha Świętego, w Mszach ku czci Męki Pańskiej, w główne święta Apostołów i Ewangelistów i w dni Świętych Męczenników.

Fioletowy

Oznacza pokutę, umartwienie, smutek, oczekiwanie natchnione nadzieją i żałobę.

Używany w okresie Wielkiego Postu, w Adwencie i w czasie liturgii pogrzebowej.

Zielony

To znak czasu zwykłego, codzienności i nadziei, odrodzenia, sprawiedliwości.

Używany w czasie Mszy św. w okresie zwykłym.

Różowy

Oznacza radość z bliskości Pana.

W liturgii można go używać tylko dwa razy w roku – w III Niedzielę Adwentu, nazywaną Niedzielą Gaudete - ,,Radujcie się”, i w IV Niedzielę Wielkiego Postu, określaną jako Niedziela Laetare - ,,Raduj się”. Tej niedzieli wolno przyozdobić ołtarz kwiatami (które nie powinny się znajdować w kościele od Środy Popielcowej).

Czarny

Kolor żałoby. Może być używany we wspomnieniach wszystkich wiernych zmarłych 2 XI
i podczas mszy pogrzebowych, chociaż dzisiaj preferuje się w liturgii za zmarłych kolor fioletowy.

Złoty

Dopuszcza się użycie koloru złotego dla podkreślenia dnia ,,bardziej uroczystego”.

Podstawą symboliki kolorów jest przede wszystkim Pismo Święte.

Wymowa kolorów według świadectwa Biblii.

Biały

To kolor światła. Symbol radości, niewinności, chwały nowego życia Uwielbionego Pana oraz uczestniczących w niej ludzi. To kolor najobficiej poświadczony w PŚ:

• Jezus przemieniony na górze jest przyodziany w szaty lśniąco białe (Mk9,3). ,,Jego odzienie stało się lśniąco białe, białe jak światło” Mt17,2; ,,Tam przemienił się wobec nich: twarz Jego zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło” Łk 9,29; ,,Gdy się modlił wygląd Jego twarzy się odmienił, a Jego odzienie stało się lśniąco białe”.

• w białych szatach występują aniołowie ukazujący się kobietom przy pustym grobie (J28,3; Mk16,5; J20,12).

• apostołom wpatrującym się w niebo w momencie Wniebowstąpienia Jezusa zjawiają się dwaj mężowie w białych szatach (Dz1,10).

• na kartach Apokalipsy w białe szaty ubranych jest 24 starców (4,4), zbawieni tworzący wielką rzeszę, której nikt nie mógł policzyć (7,9); ci, którzy przyszli z wielkiego ucisku
i wybielili swoje szaty we krwi Baranka (7,13.14). W Sardes jest ,,kilka osób, co swoich szat nie splamiły: będą chodzić ze mną w bieli, bo godne są tego. Tak szaty białe przywdzieje zwycięzca” (3,4-5); w opisie wizji 7 czasz i 7 plag czytamy: ,,ze świętymi wyszło 7 aniołów (...) odzianych w czysty, lśniący len, przepasanych na piersi złotymi paskami” (15,6); w opisie walki słowa pojawia się Wierny i Prawdziwy, siedzący na białym koniu (19,11)”; ,,A wojska, które są w niebie, towarzyszyły Mu na białych koniach – wszyscy odziani w biały, czysty bisior” (19,14). Wreszcie Małżonka jest wystrojona na Gody Baranka w ,,bisior lśniący i czysty – bisior oznacza czyny sprawiedliwe świętych” (19,7-8).

Czerwony

To kolor ognia i krwi, a także miłości (J15,13).

,,Ukazały się (zgromadzonym w dniu Pięćdziesiątnicy (...)) jakby języki ognia, które się rozdzieliły i na każdym z nich spoczął jeden”.

Zielony

W Piśmie Świętym na temat tego koloru jest tylko jedna wypowiedź ,,wdzięk i piękność pociągają oko, a nad jedno i drugie świeża zieleń z zasiewów” (Syr 40,22).Według papieża Innocentego III to kolor świeżych zasiewów, oczekiwania przyszłego plonu, symbol nadziei, znak Bożego miłosierdzia i nadziei na łaskawy sąd.

Fioletowy

Chrześcijanie w obliczu śmierci nie mogą się smucić, jak ci, którzy nie mają nadziei (1 Tes 4,13).

Różowy

,,Radujcie się zawsze w Panu, raz jeszcze powtarzam: radujcie się! pan jest blisko” (Flp 4,4.5).

,,Raduj się Jerozolimo, zbierzcie się wszyscy, którzy ją kochacie. Cieszcie się, wy, którzy byliście smutni, weselcie się i nasycajcie u źródła waszej pociechy” (Iż 66,10-11).

Czarny

,,I ujrzałem gdy otworzył pieczęć szóstą, nastąpiło wielkie trzęsienie ziemi i słońce stało się czarne jak włosienny wór, a cały księżyc stał się jak krew” (Ap 6,12).