,,Pamiętajmy, że miejscem obecności Chrystusa na ziemi, był nie tylko Wieczernik jerozolimski, ale także ulice miast i drogi wiejskie. Wszędzie gromadzili się wokół Niego ludzie....”

Jan Paweł II

Uroczystość liturgiczna ku czci Najświętszego. Sakramentu, czyli Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Eucharystia), obchodzone w czwartek po uroczystości Trójcy Świętej, połączona z procesją do 4 ołtarzy (które zaczęto budować od XIV w.).

Powstanie święta Bożego Ciała związane jest z pobożnością okresu średniowiecza, wyrażającą się w pragnieniu oglądania konsekrowanej hostii. Stąd najpierw wprowadzono podniesienie hostii i kielicha w czasie Mszy św. Już samo patrzenie na Chrystusa obecnego
w hostii było uważane za źródło łask i Bożego błogosławieństwa, w pewnym sensie zastępowało w opinii ówczesnych ludzi sakramentalną Komunię św. Do liturgii Kościoła święto to zostało wprowadzone przez papieża Urbana IV w 1264 r. Pierwsze wzmianki
o procesjach Bożego Ciała pochodzą z Kolonii w Niemczech z ok. 1277 r. ( inne teksty mówią, iż po raz pierwszy była obchodzona w 1247 r. w belgijskim Liege). Główną wagę przywiązywano do uroczystej procesji, w której udział był wyrazem wyznania wiary
w obecność Chrystusa pod postacią chleba. Od XIV w. zwłaszcza od czasów Reformacji, weszła w użycie monstrancja jako sprzęt liturgiczny, specjalnie przeznaczony do wystawiania Chrystusa w hostii, podczas gdy poprzednio niesiono w procesji puszkę z komunikantami, tzw. cyborium. w Polsce uroczystość Bożego Ciała obchodzono procesjonalnie najpierw
w Krakowie ( wprowadzone za rządów b-pa Naukera w 1320r.). W połowie XV w. święto to uznane było w całym kraju .Bogactwo obchodów Bożego Ciała przyniósł jednak dopiero wiek XVI.

Celem uroczystości Bożego Ciała jest uczczenie pamiątki ustanowienia Eucharystii przez Pana Jezusa w czasie Ostatniej Wieczerzy, publiczne wyznanie wiary w obecność Chrystusa w Eucharystii oraz uproszenie błogosławieństwa dla wiernych. Obchód uroczystości polega na uczestnictwie w liturgii mszalnej (zaleca się wiernym przyjęcie Komunii św.), a następnie w udziale w procesji do 4 ołtarzy (symbolizujących
4 Ewangelistów), które wierni budują na ulicach miast i wsi. Ponieważ Eucharystia jest sakramentem jedności Kościoła, w uroczystości Bożego Ciała winna brać udział cała społeczność wiernych danej miejscowości. Procesja z Chrystusem w Eucharystii ukazuje, że Kościół jest ludem pielgrzymującym ( w drodze), a przewodnikiem w tej drodze i pokarmem dla wierzących jest Jezus obecny w Ewangelii i pod postacią chleba. Fragmenty Ewangelii śpiewane przy 4 ołtarzach posiadają ścisły związek z Eucharystią i wskazują, że jest ona: ofiarą (ustanowienie Eucharystii); pokarmem duszy (cudowne rozmnożenie chleba); zadatkiem życia wiecznego (rozpoznanie Chrystusa zmartwychwstałego przy łamaniu chleba w Emaus); sakramentem jedności Kościoła (modlitwa arcykapłańska Jezusa w czasie Ostatniej Wieczerzy). Przy każdym ołtarzu śpiewa się suplikacje czyli błagania o pokój,
o urodzaje i bezpieczeństwo dla całego ludu, a prowadzący kapłan udziela błogosławieństwa. Obchód uroczystości Bożego Ciała kończy dziękczynny śpiew ,,Ciebie Boże wysławiamy”
i błogosławieństwo Najświętszym Sakramentem.

Dzisiaj zgodnie z posoborową reformą liturgiczną została zniesiona oktawa, czyli obchód liturgiczny danego święta w ciągu 8 dni. Pozostała jednak tradycyjnie procesja eucharystyczna wokół kościoła w ciągu 8 dni. Jest ona wyrazem wdzięczności uczniów Chrystusa za ustanowienie Najświętszego Sakramentu i za nieustanną obecność Chrystusową wśród swego ludu.

Łamanie zdobiących 4 ołtarze gałązek brzozy

Mają one chronić przed gradobiciem, suszą i powodzią. Umieszcza się je za świętymi obrazami, belkami i na polach.

Poświęcenie wianków

Zieleń, a szczególnie zieleń wonnych ziół (rozchodnik, macierzanka, niezapominajki, kwiat lipy, goździki polne, kopytnik itp.), które maja moc leczniczą, jest symbolem życia. Źródłem życia wiecznego jest Najświętszy Sakrament, komunia, zjednoczenie z Jezusem – Dawcą życia. Stąd wianek z ziół. Chrystus przecież nam wręczy zgodnie z nauką św. Pawła ,,niewiędnący wieniec chwały”

Dawniej z przyniesionych do kościoła wonnych i kwiecistych wianków wybierano najpiękniejsze i ozdabiano nimi złote promienie monstrancji. Wianki poświęcone po ostatnich nieszporach oktawy zabierano do domu i przechowywano starannie cały rok, zawieszając nad obrazem Matki Bożej lub na krzyżu, w przekonaniu o ich leczniczych właściwościach.

Opis Procesji Bożego Ciała w Polsce przedrozbiorowej i w okresie międzywojennym

W Polsce procesje Bożego Ciała nabrały charakteru szczególnie uroczystego.
W wielkich miastach urządzano zwykle tylko jedna procesję dla wszystkich parafii. Procesja wyruszała z jednego z głównych kościołów (w mieście biskupim z katedry), a jej trasa prowadziła głównymi ulicami miasta. W poszczególnych kościołach parafialnych procesje odbywały się w ciągu oktawy święta. W procesji stołecznej w Polsce przedrozbiorowej kapłana niosącego monstrancję prowadził sam król wraz z najwyższymi dostojnikami państwowymi, w innych miastach czynili to najwyżsi urzędnicy, w okresie międzywojennym prezydent, wojewodowie, starostowie, burmistrze. Uroczysty charakter procesji podkreślał udział miejscowych władz, przedstawiciel stanów i zawodów ze sztandarami, stowarzyszeń świeckich i kościelnych z feretronami i chorągwiami, często w strojach urzędowych, lub ludowych. Procesji towarzyszyła często orkiestra. Trasa, którą szła procesja, była dekorowana kwiatami, płonącymi świecami i świętymi obrazami. Księdza niosącego Najświętszy Sakrament poprzedzały dzieci w bieli sypiące kwiaty. Wiele z tych zwyczajów przetrwało do dziś. Udział wiernych w procesji jest do dziś bardzo liczny; Polska pod tym względem może służyć za wzór innym narodom katolickim.

Opracowano na podstawie:

Bp Józef Wysocki ,,Rytuał rodzinny” – WDR Włoclawek 2003

Ilustrowana Encyklopedia dla Młodzieży ,,Bóg, Człowiek, Świat” – Katowice 1991