Opłatek

Opłatek – (z łac. oblatum) – czyli to co ofiarowane, oznaczało początkowo chleb ofiarny, łamany i pożywany przez pierwszych chrześcijan. Jest to bardzo cienki biały płatek chlebowy wypiekany z białej mąki i wody bez dodatku drożdży. Jest to taki sam opłatek jaki jest używany podczas Mszy świetej, z tym, że wigilijny opłatek nie jest konsekrowany.

Opłatek wigilijny jest symbolem pojednania i przebaczenia, znakiem przyjaźni, miłości, pokoju i dobra. Wyraża poświęcenie i służbę bliźnim. Przypomina o dzieleniu się tym wszystkim co mamy, a także o chlebie, darze Boga. Według Biblii Chrystus przyszedł na świat w Betlejem, co jest tłumaczone jako ,,Dom chleba”. Opłatek wigilijny jest dla chrześcijan nawiązaniem do potrzeby spożywania chleba biblijnego, z którym utożsamił się sam Jezus, czyli do odżywiania się chlebem Eucharystycznym.

Tradycja łamania się opłatkiem ma swoje korzenie w I w. chrześcijaństwa. Początkowo nie miała związku z Bożym Narodzeniem. Była symbolem komunii duchowej członków wspólnoty. Zwyczaj błogosławienia chleba nazywano eulogiami. Na Mszę św. przynoszono specjalne chleby ofiarne. Część z nich konsekrowano (stały się Ciałem Chrystusa), resztę błogosławiono i po Mszy zabierano do domów dla tych wiernych, którzy
z różnych powodów nie mogli przyjść na Eucharystię.

W Polsce zwyczaj dzielenia się opłatkiem w wigilię znany jest od końca XVIII w. Najpierw przyjął się wśród szlachty, po czym bardzo szybko rozprzestrzenił się w innych stanach na obszarze prawie całej Polski (z wyjątkiem Pomorza, Warmii i Mazur, gdzie jeszcze w początkach XX w. nie znano obyczaju łamania opłatka). Dzisiaj jest to wyłącznie polski zwyczaj. Przypomina o tym Cyprian Kamil Norwid:

,,Jest w moim kraju zwyczaj, że w dzień wigilijny,

przy wejściu pierwszej gwiazdy wieczornej na niebie,

Ludzie gniazda wspólnego łamią chleb biblijny,

Najtkliwsze przekazując uczucia w tym chlebie”.

W dzisiejszych czasach praktykuje się również przesyłanie białego opłatka w liście do najbliższych, z którymi nie możemy się spotkać przy wigilijnym stole. Oprócz białego opłatka wypieka się również kolorowy, przeznaczony dla zwierząt domowych i bydła, by ich strzegł od wszelkich chorób.