Wigilia – dawniej ,,wiliia”. geneza tej liturgii sięga pierwszych wieków chrześcijaństwa. Ma bardzo starą tradycję i wiąże się z liturgią parafialną. Termin ,,wigilia” pochodzi od łacińskiego słowa ,,vigilare” i znaczy tyle co ,,czuwanie, czuwanie nocne” w dnie poprzedzające ważniejsze święta kościelne. Miała ona zawsze charakter bardzo uroczysty.

Wigilie znane były już w Starym Testamencie. Obchodzono je przed każdą uroczystością. było to przygotowanie do odpoczynku świątecznego. Izraelici zwali je ,,wieczorem”.

W Nowym Testamencie wigilie również były obchodzone. Rozpoczynano nimi obchód święta. Modlitwy rozpoczynały się po zachodzie słońca i trwały aż do świątecznego ranka. Przygotowanie wigilijne miało na celu: przygotowanie potraw (by nie naruszać święta) oraz odprawienie przypisanych modlitw i ceremonii rytualnych (czytanie psalmów, Pisma Świętego i modlitw zwanych kolektami). Dzisiejsza uroczysta wigilia wywodzi się
z tamtej tradycji liturgii.

Obecnie zniesione zostały w kościele liczne wigilie, które dawniej poprzedzały wiele świąt. Jako obowiązujące utrzymano: wigilię paschalną, Bożego Narodzenia, Zesłania Ducha Świętego, uroczystości narodzenia św. Jana Chrzciciela (24.VI); św. Apostołów Piotra

i Pawła (29.VI) i Wniebowzięcia NMP (15 VIII).

Wigilia Bożego Narodzenia w Polsce

W Polsce Wigilia Bożego Narodzenia jest kontynuacją starochrześcijańskich agap przezywanych we wspólnotach parafialnych. Charakteru religijnego nadaje jej zwyczaj łamania się opłatkiem, który przypomina uczestnikom wieczerzę, którą spożywał Chrystus z Apostołami. Ten dzień przeżywany nade wszystko z motywów ewangelicznych, jest okazją do budowania więzi międzyludzkich, zbliżania osób w gronie rodzinnym. W tym dniu otwierają się serca tak szeroko, że znajduje w nich miejsce każdy człowiek, szczególnie samotny, opuszczony, odtrącony, cierpiący.

Uroczyście przeżywany dzień wigilijny był natchnieniem do powstania wielu obrzędów domowych, utworów poetyckich, kolęd i opisów literackich.

Przebieg Wigilii

Na stole nakrytym białym obrusem kładziemy otwartą Księgę Ewangelii, opłatek oraz ustawiamy świecę. Jedno miejsce przy stole pozostaje wolne jako znak pamięci o bliskich, którzy nie mogą razem z nami zsiąść do wigilii (np. zmarli z rodziny). Na centralnym miejscu ustawiamy żłóbek z Dzieciątkiem Jezus.

Wieczerzę wigilijną rozpoczynamy modlitwą. Najlepiej jeśli prowadzi ją ojciec.

W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen

ZAPALENIE ŚWIECY

Ojciec lub matka zapala świecę na stole.

Ojciec lub matka: Światło Chrystusa.

Wszyscy odpowiadają: Bogu niech będą dzięki.

Najstarsze dziecko zapala światełka na choince.

CZYTANIE EWANGELII – (Łk 2, 1-14)

Ojciec: Ponad dwa tysiące lat temu przyszedł na świat Jezus Chrystus, Syn Boży, oczekiwany Zbawiciel. Opowiada o tym Ewangelia św. Łukasza.

Tekst odczytuje na przykład najstarsze dziecko.

Po wysłuchaniu fragmentu Ewangelii

 - kolęda ,,Bóg się rodzi”.

WSPÓLNA MODLITWA

Ojciec lub matka odmawia prośby, wszyscy odpowiadają:

Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie.

Ojciec lub matka: Boże, nasz Ojcze, w tej uroczystej godzinie wychwalamy Cię
i dziękujemy za noc, w której posłałeś nam swojego Syna Jezusa Chrystusa, naszego Pana i Zbawiciela i prosimy Cię:

 - Udziel naszej rodzinie daru miłości, zgody i pokoju.

Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie.

 - Obdarz naszych sąsiadów, przyjaciół i znajomych pokojem tej nocy.

Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie.

 - Wszystkich opuszczonych, samotnych, chorych, biednych, głodnych na całym świecie pociesz i umocnij Dobrą Nowina tej świętej nocy.

Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie.

 - Naszych zmarłych (wymienić imiona) obdarz szczęściem i światłem Twej chwały.

Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie.

Wszyscy odmawiają ,,Ojcze nasz”.

Ojciec lub matka: Panie Boże, Ty sprawiłeś, że ta święta noc zajaśniała blaskiem prawdziwej światłości Jednorodzonego Syna Twojego, spraw, abyśmy jaśnieli blaskiem Twego światła w naszym codziennym postępowaniu.

Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.

Łamanie się opłatkiem.

Ojciec lub matka: A teraz w duchu miłości i przebaczenia przełamiemy się opłatkiem- chlebem miłości. Otwierając serca nasze w miłości wzajemnej, otwieramy je na przyjście Pana. Niech On będzie zawsze z nami.

Ojciec pierwszy składa życzenia i przełamuje się opłatkiem.

MODLITWA PO WIECZERZY

Odmawia ojciec lub matka.

Dziękujemy Ci, Boże, nasz dobry ojcze, za Syna Twego Jezusa Chrystusa, dziękujemy za miłość do wszystkich ludzi, za ten błogosławiony wieczór i dary, które spożywaliśmy. Tobie chwała na wieki. Amen.

Dalszą cześć wieczoru spędzamy na śpiewaniu kolęd, recytacji poezji o Bożym Narodzeniu i przekazywaniu sobie upominków. Możemy również odczytać nadesłane życzenia od rodziny przyjaciół i znajomych.

Teksty wykorzystano z:

Bp J. Wysocki, ,,Rytuał rodzinny” – Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników, Włocławek 2003

Ilustrowana Encyklopedia dla Młodzieży ,,Bóg, człowiek, świat”.